Kiwi-Chinese Kruisbes(Actinidia)
De meesten onder ons zullen de kiwi-vrucht associëren met Nieuw-Zeeland, maar dat is strikt gezien een vergissing, want de plant is afkomstig uit .... China. "Kiwi" ligt echter beter in de mond dan Chinese Kruisbes, ook al was de vrucht in China al vele eeuwen bekend als Mi Hou Tao. Dit komt omdat in 1906 door Mary Isabel Fraser zaden van de plant naar Nieuw-Zee-land werden gehaald, en men daar nieuwe rassen selekteerde die vruchten produceerden die men kon exporteren. Omdat de vorm van de vruchten geleken op het lichaam van die rare loop-vogels aldaar -kiwi's of snipstruisen- kregen ze ook diezelfde naam mee. Het heeft Nieuw-Zeeland geen windeieren opge-bracht, want sinds 1959 werd de Kiwi een belangrijk exportarti-kel, met nog steeds 75% van de wereldproduktie.
De kruisbes en de grootte van de vrucht zouden kunnen doen vermoeden dat ze aan een boom of toch op zijn minst aan een struik groeien, maar ook dat zou een vergissing zijn: de kiwi-plant is een klimplant. En niet zomaar een klimplant, maar een échte klimmer: hij kan gemakkelijk stengels van 10 meter lang aanmaken. Hij heeft dan ook 5 jaar tijd nodig om tot volledige uitgroei te komen. Een ander kenmerk van de Kiwi is, dat hij tweehuizig is, dwz dat er vrouwelijke planten zijn die vrouwelijke bloemen geven, en mannelijke planten met man-nelijke bloemen. Om vruchten te krijgen, heeft men dus beide nodig, a ratio van minstens 1 mannelijke plant per 7 vrouwelij-ke.
Men kan de Kiwi zijn gang laten gaan op bvb een pergola, maar meer vruchten houdt doorgaans ook kleinere vruchten in. Om grotere vruchten te krijgen, moet de wir-war van klimstengels onder kontrole gehouden worden: de snoei en het opbinden van de stengels van de Kiwi komt sterk overeen met die van de druif. In ons gematigd klimaat worden de Kiwi-planten buiten bij voorkeur geteeld op het Zuiden, beschut of tegen een muur, zodat vorst en wind minder schade kunnen berokkenen.
De bloei begint vanaf juni -de Tweelingen-periode- en de vruchten zijn rijp rond eind november. Het voordeel hiervan is dat men de vruchten goed kan bewaren in deze koelere tempe-raturen; maar het nadeel is dat bij een koudere november het afrijpen in onze kontreien kan stoppen en de oogst dus kan mis -lukken. Waarom de vrucht op zo'n relatief korte tijd zo popu-lair is geworden, is gemakkelijk te begrijpen: in een kiwi zitten minder caloriën dan in een klonje suiker, maar hij bevat twee-maal meer vitamine C dan een appelsien, en hij is bovendien rijk aan magnesium, ijzer, kalium en calcium, naast koper, zink, vitamine A en vitamine E.
Is de Kiwi dan een wondervrucht en powerfood? Dat zou dan weer te mooi zijn om waar te zijn. Er zijn ook nadelen aan ver-bonden. Vooreerst kan Kiwi niet met melkprodukten gegeten worden, omdat zijn enzym actinidine de eiwitten afbreekt en een nare, bittere smaak geeft. Ten tweede: een overrijpe vrucht smaakt voos en "chemies"; dat komt doordat hij esters bevat (die ook worden gebruikt als oplosmiddelen voor vernis en verf). Om te voorkomen dat kiwi's te snel rijp zouden worden, legt men ze daarom beter niet bij ander fruit die veel ethyleen produceren dat de rijping bevordert, zoals appels en bananen. En drie: meer en meer mensen, vooral kinderen, zijn allergies voor kiwi's: ze krijgen dan astmatiese verschijnselen, wat in overeenstemming is met zijn Tweelingen-aard (Tweelingen be-heerst de longen, de borstzone en de armen).
Dichotomie (mannelijk én vrouwelijk) en dualiteit zijn ook ty-piese TWEElingen-eigenschappen: de Kiwi kent dus ook me-dicinale toepassingen. Met voorop: Kiwi kan beschermen te-gen kanker, en de groei van tumoren tegengaan. Want vitamine C waaraan hij rijk is (en ook andere anioxidanten) kunnen de groei van heel wat tumoren vertragen.
In de Chinese Kruidengeneeskunde staat bekend dat de Kiwi het gehalte aan cholesterol en tryglyceriden in het bloed ver-laagt, en daardoor ook hoge bloeddruk kan verlagen en krans-slagader-problemen kan helpen voorkomen. Doordat hij veel kalium bevat dat de vochtbalans en de bloeddruk in het lichaam regelt, heeft hij ook op die manier een bloeddrukverlagend ef-fekt. Door het verlagen van het vetgehalte en de bloedsuiker-spiegel, kan hij ook aangewend worden in de begin-fase van diabetes; temeer omdat hij daarbij ook het dorstgevoel en de "verhitting" tegengaat.
Zijn mogelijks gebruik bij kanker, berust niet alleen op zijn hoog gehalte aan vitamine C, maar ook op het feit dat hij de vorming van nitrieten afremt. Hij kan aldus gebruikt worden bij maagkanker en borstkanker. Hij bevordert trouwens ook de melkafscheiding en kan uitwendig aangebracht worden bij borstklierontsteking.
De Tweelingen-energie brengt wat gestagneerd is, terug in be-weging; daarom wordt Kiwi secundair soms ook gebruikt bij zwellingen, oedemen (kalium), reumatiese verschijnselen en pijnen, en bij steentjes in het urogenitaal stelsel. Hij bevordert ook de spijsvertering bij gebrek aan honger, bij verstopping (hij werkt laxerend), en vermindert het opgeblazen gevoel in de buik. Een kiwi per dag eten, verbetert de darmfunktie doordat het reeds vermelde actinidine de vertering van proteïnen in de maag en dus ook in de dunne darm versnelt.
