Liquidambar-Amberboom-Sweetgum
De Liquidambar is geen oude bekende, maar een nieuwe beken -de, want het eerste exemplaar werd pas in Europa gepland in 1681. Hij is oorspronkelijk afkomstig van Centraal en Oost-Amerika, waar hij groeit in gemengde, vochtige bossen langs rivieren. Men zou hem kunnen verwarren met de Rode Es-doorn, vanwege dezelfde (handvormige) bladvorm en vanwege dezelfde spektakulaire herfstverkleuring, ware het niet dat de Liquidambar meer van zon en warmte houdt en dus niét zo NO-elijk voorkomt, maar wél in Mexico en ook in Guatemala en Honduras groeit. In de Latijs-Amerikaanse landen behoort hij tot de nevelwouden: wouden op grotere hoogtes waar het kli-maat meer gematigd is.
De boom was dus wel een oude bekende van de Native Ameri-can. De Maya's maakten er een welriekende amber van, die in brand werd gestoken om de lucht te zuiveren. Bij de Azteken noemde hij Ocotzocuahuitl: ocotl=pinus + tzotl=hars + cua-huitl=boom. Zijn Westerse naam die hij nadien kreeg, refereert eveneens naar zijn vermogen om vloeibare, geurige gom te ma-ken: de Amberboom. Idem dito voor de Latijns-wetenschap-pelijke naam: Liquidambar is een samenstelling van liquidus =vloeibaar + ambar=gom. De soortnaam styraciflua is hierbij een pleonasme, want betekent "met sorax vloeiend", een verwij-zing naar de styrax of storax die in Klein-Azië al eeuwen uit de verwante soort Liquidambar orientalis werd getapt.
Ook de bladeren zelf zijn aromaties: het volstaat ermee te wrij-ven om direkt een harsige geur te doen vrij komen. De Amber-boom levert een gomhars die vroeger voor de parfumproduktie, voor de bereiding van kauwgom -vandaar zijn derde naam: Sweetgum- , voor het aromatiseren van snoep, dranken en tabak werd gebruikt, en dat een vast bestanddeel was van een schoencrème. Dat laatste lijkt mij een beter experiment om met een blad uit te voeren, dan ervan te proeven.
Er zijn nog een paar bijzonderheden, waardoor de Liquidambar zich onderscheidt van nauwverwante esdoorn-soorten. Zijn bla-deren gelijken sterk op die van de esdoorn, maar hebben een verspreide bladstand, waardoor het bladerdek een andere vorm en struktuur heeft. De boom is eenhuizig met eenslachti-ge bloemen, wat betekent: er zijn zowel mannelijke bloemen (opstaande kegels) als vrouwelijke bloemen (neerhangende "bolletjes"), die allebei op de boom voorkomen en in mei bloe-ien. De vrucht is kogelvormig met stekels, verhout met de tijd (en blijft dan aan de boom in de winter hangen), en heeft wat weg van de vrucht van een Plataan.
De Liquidambar kan in zijn gebied van herkomst uitgroeien tot een kanjer van 45m hoog; maar in Europa wordt hij zelden hoger dan 20m. Bij oudere bomen worden op takken en twijgen kurklijsten gevormd, wat de boom een soort krokodil-achtig uiterlijk geeft: iets ouds en vervaarlijks. Dat is echter slechts een schijn die bedriegt, want als een Stier-vertegenwoordiger, is de Liquidambar in de eerste plaats een vriendelijke boom, die zich van geen kwaad bewust is, en zich het liefst ver van alle drama's en miseries verwijderd houdt. Als je je wil onderdom-pelen in die ietwat naiëf-bucoliese sfeer van "onschuld" en goe-de bedoelingen met misverstanden, raad ik aan om de Alfred Hitchcock-film The Trouble with Harry te bekijken; zie hier , waarin van in den beginne de "Indian Summer" niet alleen de sfeerschepper is, maar zelfs een "acteur" die een belangrijke rol speelt in die film. Een detective deels als vaudeville, een licht-voetig werk van "de meester" van de suspence.
De staat van zorgeloosheid omschrijft goed de sfeer die rond de Amberboom hangt: welriekend, verwelkomend, gastvrij, welwillend. Maak je geen onnodige kopzorgen, en maak zeker geen problemen van zaken die dat niet zijn; do'nt worry; be happy. Alles is OK , en goed zoals het is. Ontspan je, en kijk naar het schouwtoneel dat de wereld is.
En genieten van het spektakel dat de Indian Summer is, is voorwaar een voorrecht. Dat de Liquidambars elders dan in hun gebied van herkomst niet diezelfde kleurenpracht geven, heeft zo zijn redenen. De Amerikaanse zomers zijn namelijk droger en warmer. Bovendien is de Indian Summer in het vroe-ge najaar, een kombinatie van zonnig weer overdag met koude (maar geen vochtige) nachten; een kombinatie die nodig is op-dat de suikers die overdag onder invloed van de zon worden ge-vormd, 's nachts niet zouden afgegeven worden aan de wortels, maar in het blad blijven, en daar dan die rode kleurstof kunnen aanmaken. Vroege nachtvorst, veel regen of bewolkt weer zijn nefast voor de herfstverkleuring.
Het verschijnsel van de Indian Summer verwijst naar een oude, Native Indian legende, die vertelt dat het rood van de bomen komt door het bloed van een grote beer die door een speer was getroffen. Rood is evenwel bijlange niet de enige kleur, want ondertussen zijn er cultivars gekwweekt die gaan van okergeel, naar flitsend oranje, diep oranjerood, fel karmijnrood tot alle nuances van bordeaux en allerhande pasteltinten daartussen. De verkleuring bij één en dezelfde boom gradueel dag per dag zien evolueren en veranderen, is al op zich de moeite waard.
Die Native American kenden ook de geneeskracht van zijn hars. Met name de Cherokee en de Choctaw gebruikten het bij de behandeling van wonden, huidkwalen, vrieskoude-wondes, problemen met de spijsvertering en verkoudheid. Moderner onderzoek heeft uitgewezen dat het shikiminezuur dat in het hars voorkomt, aan de basis kan liggen van een medicijn tegen de griep.
In de Traditionele Chinese Kruidengeneeskunde staan de ge-droogde vruchten van de Sweetgum onder de naam Lu Lu Tong bekend als een middel om het bloed te versterken, de bloedcir-culatie te bevorderen en te regulariseren, zoals dit bijvoorbeeld moet gebeuren bij onregelmatige menstruatie of bij bloedstag-natie (bij cysten en verharde klieren). Speciaal kenmerk van dit kruid is, dat het een zeer goede yin-yang-balans bezit, en hierdoor beschermt tegen excessen zowel in de ene als in de an-dere zin: tegen een yang-exces door teveel hete/ warme gerech-ten, als zowel tegen een yin-exces door een teveel nuttigen van koude/ gekoelde gerechten en drank.
