Art

Sjamaan en Sjamanisme

   Geplaatst op 19 maart 2021

Bij het merendeel der mensen leeft het beeld van de sjamaan, als een op zijn trom slaande en in dierenhuiden gehulde medicijnman, of in haar ketel roerend kruiden-vrouwtje. Weliswaar is het in deze technologiese en jachtige tijden een must om te-rug in kontakt te komen met de natuur, maar het is dan wel de vraag, of dit op zo'n wijze dient te gebeuren. Nadruk leggen op rituelen, is een oud verhaal: dat van de heilige graal, het alchemisties goud, de magiese staf, de steen der wijzen, de ark des verbonds, het geheim der Tempeliers, het raadsel van Atlantis, El Dorado, ....

Een verhaal waarvan de rode draad tot vandaag doorloopt in Harry Potter en in The Lord of the Rings bijvoorbeeld, en dat het beeld van de sjamaan als magiër beklem-toont. Magie als tegenhanger van het zakelijke rationalisme en het saaie materialis-me. Magie als een reis in het buitengewone en bovennatuurlijke.

De vraag die zich derhalve oproept is: IS de sjamaan dan een magiër?

Het antwoord hierop luidt: ja en neen. Neen, wanneer magie in de praktijk erop zou neerkomen macht over de realiteit proberen te verwerven of om gebeurtenissen proberen te beïnvloeden. De magiër als een “straffe gast” die sterke toeren uithaalt en straffe uitspraken maakt om mensen te overdonderen en naar zich toe te trekken. Heel wat helderzienden en guru's uit verleden en heden, die zich hebben bezondigd aan zulke praktijken en pretenties, hebben dit uiteindelijk gedaan ten koste van hun geloofwaardigheid en waarachtigheid.
Wanneer deze zogezegde “paranormale wonderen” achteraf als ordinaire “goochel-truuks” worden ontmaskerd en door illusionisten worden nagespeeld, speelt dit zelfs in de kaart van de tegenstanders, die dan ALLES als bedrog afdoen. Een waarlijk wijs man, streeft niet een bepaald effekt of invloed op zijn omgeving na, en gebruikt daar zeker geen “foefelarijen” voor.
Dat is misschien minder sensationeel, maar paranormaal betekent in eerste in-stantie niet zozeer "buitengewoon", dan wel: van een andere dan zichtbare of “normale” realiteit.De sjamaan is geen “meester van de stof”, wat hij met allerhande sensationele circus-nummers en “paranormale acrobatiek” zou dienen te bewijzen.

Als de sjamaan zich beweegt tussen geest en stof, dan manifesteert de kracht van de geest zich niet als een materiëel effekt op het materiële vlak, maar wel als een geestelijke invloed op dat stoffelijke vlak. Zijn lichaam terug gezond kunnen maken, zijn angsten of zijn verslavingen kunnen overwinnen, boven zijn tekortkomingen uitgroeien, psychies in evenwicht en in vrede komen, harmoniese relaties ontwikke-len, zijn bijvoorbeeld veel zinvollere en overtuigender uitingen van “macht”.

Als men derhalve magie de-mystifiëert, dient dit in béide richtingen te geschieden: wat tot de onzichtbare realiteit behoort, dient zijn aura als “extra-ordinair” of “paranormaal” te verliezen. Als IEDERE mens een bepaalde gevoeligheid voor àndere dimensies dan voor het louter materiële bezit, dan is daar niets “buitenge-woon” aan. Die magie zit hem kortom niét in het opvoeren van een “paranormale show”, maar in het vermogen om in diepere dimensies van de realiteit en van het bewustzijn te schouwen.

Het gaat hem hierbij niet zozeer om feiten en gebeurtenissen als dusdanig, maar om de geestesprocessen van de persoon die ze meemaakt. Het is de taak van de sja-maan om voeling te krijgen met deze processen die zich in iemands psyche afspelen, en van die in een ruimere spirituele context te kunnen plaatsen.
Het is een zoektocht naar de geestelijke waarheid die àchter of in die gebeurtenis verpakt zit. Men kan dit een levensles, een karma, een bewustwording of sim-pelweg een inzicht noemen, dat maakt niets uit. Belangrijk hierbij is, dat de persoon het proces uiteindelijk kan afsluiten door zijn ervaring te plaatsen en zijn probleem op te lossen. Pas op dat moment is de levensles geleerd, het karma afgerond, de erva-ring verwerkt.

Met een modern woord duidt men dit als healing aan, om te benadrukken dat li-chaam en geest een eenheid vormen. Het lichaam geneest, en de geest komt terug in balans, en wanneer béide hebben plaats gevonden, is een mens terug “heel” of “één” geworden; is hij ge-heeld of geheald.

De sjamaan is als archetype en als funktie van alle tijden, en heeft sedert de dageraad der mensheid steeds bestaan en zijn rol gespeeld. Al verschilden de naam en de vorm van zijn verschijning volgens de kultuur en de tijd waarin hij leefde.

De druïden bij onze Keltiese voorouders, de heksen en de alchemisten in de Middeleeuwen, de heoka's of “medicijnmannen” bij de Noordamerikaanse prairy-indianen, de sadhu's in India, de Shinto-priesters in Japan, de dili en de Tao-iestiese priesters in China, de maraboe's of “tovenaars” in Afrika-en ik vergeet er nog een pak-, zijn stuk voor stuk voorbeelden of verschijningsvormen van “de sja-maan”. Dit laatste is de algemene benaming voor het Euro-Aziaties kontinent, omdat de term “tover-priester” samenvat waar het hem om gaat: de sjamaan is “medi-cijnman” of “genezer” EN “priester”; hij verenigt béide funkties in zich. In onze kultuur is die dubbele funktie of eenheid -zoals dat ook met zoveel andere zaken het geval is- UIT elkaar getrokken: voor ons lichaam en lichamelijk welzijn (=gezond-heid) gaan we naar een geneesheer, en voor onze geest en geestelijk welzijn gaan we naar een priester of een psychiater.

Doorgaans wordt het sjamanisme als een “natuurreligie” bestempeld, of als een vorm van “animisme”, omdat het de wereld begeesterd ziet met natuur-wezens en natuur-energieën . Dit zijn echter niet meer dan etiketten. Bestaat de praktijk van de sjamaan voornamelijk uit rituelen en bezweringen , om “vervloekingen” door slechte mensen en “bezetenheden” door slechte geesten magies ongedaan te maken, liefde en rijkdom te “forceren” en alle wensen te vervullen, dan ligt het accent op magie en bij-geloof. Zoals dit bij elke religie het geval is, ligt de nadruk dan op geloven.
Bestaat de praktijk van de sjamaan daarentegen uit studie en ervaring van de rea-liteit in al haar omvang en diepte, en gebruikt hij die kennis om zijn medemensen te helpen en de wereld te healen, dan ligt het accent op begrijpen en bewustzijn. En zoals dit bij elke levensbeschouwing het geval is, ligt de nadruk dan op inzicht.

De eerste categorie spreekt vooral mensen aan die iets willen bekomen of bereiken langs de gemakkelijkste weg. De tweede categorie spreekt vooral mensen aan die op zoek zijn naar zingeving, en de dingen des levens willen begrijpen. Bij het Budhis-me vindt men diezelfde veellagigheid: voor sommigen een godsdienst met tantra's en mantra's; voor anderen meer een levensfilosofie. Als iemand het sjamanisme bijge-volg beleeft als een magie-cultus, is dit derhalve ZIJN keus en verantwoordelijkheid. Maar IK werk niet op deze manier. Mijn accenten liggen op energie en op inzicht; niet op rituelen en bezweringen.