De Berk (betula pendula)
In bijna alle boeken en publikaties, waarin op het wezen van de berk dieper wordt ingegaan, stelt men de berk voor als een lief-tallige, elegant-vrouwelijke verschijning. Dat de boom destijds gewijd was aan de godin Freya bij de Germanen en aan de go-din Bridged bij de Kelten, doet misschien begrijpen waarom de berk in oude tijden als een typies "vrouwelijke boom" werd voorgesteld. Maar dat al die eeuwen deze grote beoordelings-fout klakkeloos van auteur tot auteur werd overgenomen, is minder begrijpelijk. Ik zou zeggen: ervaar de berk eens door hem gewoon eens een "bezoek" te brengen; ga eens aan zo'n grote berk staan.
Het eerste wat dan opvalt, is dat het een enorm opgeschoten boom is: zijn groeikracht is fenomenaal. In mijn achtertuin heb ik 10 jaar geleden een berkje aangeplant, dat sedertdien -heel zeker in vergelijking met de rest van de aangeplante bo-men- tot een echte "reus" is uitgegroeid. Een berk heeft dus eerder weg van een "opgeschoten puber" die door zijn groei-scheuten een slungelig voorkomen heeft, dan van een "fraai gevormde vrouw". Een berk is ook een uitgesproken jonge boom: alweer in vergelijking met zijn soortgenoten, wordt hij niet echt oud. Oude berken zijn een zeldzaamheid: de berk groeit en groeit, tot hij "volwassen" is, en sterft dan meestal. De berk verschijnt, en verdwijnt dan weer, op een -voor een boom- gehaast tempo; ook dat is heel typies voor "jongelingen".
Het is dus een erg vitale boom, die zich aan alle omstandighe-den kan aanpassen: hij komt voor zowel op droge heide als in vochtige moerassen, in bergbossen als in taïgabossen.
En in een mum van een tijd koloniseert hij braakland: de berk is geen "vrouw bij de haard" maar een pionier die de wijde we-reld intrekt. Ook dat is typies voor "jongeren": erop uit trekken, willen uitgaan. De berk is een erg beweeglijke boom: bij het minste zuchtje wind, komen zijn soepele takken en kleine blaadjes in beweging. Ook zijn "bloemen" vertonen diezelfde wendbaarheid: geen mooie "sieraden" maar simpele katjes die in de lucht wuiven.
Het zijn die katjes die in het voorjaar voor groot ongemak bij een bepaalde categorie mensen veroorzaken: bij hen, die niet tegen pollen kunnen. Het stuifmeel van de berk is dus niet alleen vitaal, maar voor sommigen ook té vitaal: deze vorm van "agressie" is geen typies "vrouwelijke", maar een mannelijke eigenschap. Flesjes berkenessence als potjes "zachtheid" ver-kopen? De berk als "lady of the wood"?Vergeet het; dat is larie! Want waarom denk je dat die fameuze berkenmede of dat ge-tapt berkensap worden gedronken: om opgefokte zielen te kal-meren, of om uitgeputte zielen nieuw leven in te blazen?
Trouwens, de berk is in de eerste plaats een erg taaie boom, een boom die"boldly goes where no other tree has gone before". In het hoge Noorden bvb, waar barre koude moet doorstaan worden: de berk kan als (loof!)boom tot aan de Poolcirkel voorkomen. De berk als symbool van nieuwe lente,van de wedergeboorte is dus wél terecht. In mijn geboortestad weet ik berken die IN onherbarmelijke kademuren groeien; je moet het maar doen!
Als men dit wezen van de berk voor ogen houdt, kan men ook veel beter zijn specifieke geneeskracht begrijpen. De berk werkt aktiverend, bewegingsstimulerend, vitaliserend, verle-vendigend. Hij -en wel degelijk "hij" en niet "zij"- vuurt de stofwisseling aan, en helpt aldus stagnaties, ophopingen (van afvalstoffen), blokkeringen("stenen") oplossen. Hij brengt kort-om terug in beweging: de bloedcirculatie, de waterhuishou-ding (met de nierwerking), de lever-en galwerking, de darm-werking, de klier-en lymfewerking. Vandaar zijn gebruik wan-neer het bloed teveel beladen is met cholesterol, urinezuur of andere afvalstoffen, bij reuma en aderverkalking, bij uitblijven-de menstruatie, en indirekt bij huidaandoeningen die samen-gaan met een vervuilde bloedsomloop of slechte nierwerking. De berk geeft een verjongingskuur, en mag daarom niet ont-breken in theerecepten voor een "ontslakkende" voorjaarskuur, een vastenkuur, of in een noodzakelijke kuur tegen reuma (die het bewegingsapparaat aantast).
De sterk achterhaalde rituelen van de stoere geseling met een berkenroede, of het plechtig drinken van een beker gevuld met berkenmede, dienen we ook in deze kontext te plaatsen. Het waren rituelen die een ZUIVERING en HEROPLEVING sym-boliseerden: het NIEUWE BEGIN, dat elke lente is. Want, moet er nog op gewezen worden wanneer de berk bloeit? In de lente, juist: de berk is een uitgesproken lenteboom . Hij is zoals ik al zei, een "jongeling". En zoals ouderen kunnen opbeuren door het levendig gezelschap van jongeren, zo kan de levendige berk iedereen opbeuren die nood heeft aan zijn energie. Gewoon zijn blaadjes plukken, drogen, en er thee van maken. Doen!
