De vos

Broeder vos is een slimme en geslepen rakker. Zijn sluwheid is dermate sedert oudsher bekend, dat ze het onderwerp uitmaakt van ontelbare fabels, sagen en legendes. Want : wie niet groot en sterk is als een beer, of met velen en daardoor ook sterk zoals de wolf, moet intelligent en behendig zijn, om aan zijn trekken te kunnen komen. Een vos bekijkt dus eerst een situatie, beoordeelt zijn mogelijkheden, denkt na over de te volgen handelswijze, en haalt aldus het meeste uit zijn kansen. Op zijn best getuigt hij van een grote schranderheid: hij bedenkt oplossingen voor de problemen die hij op zijn weg ontmoet. Op zijn slechtst getuigt hij van opportunisme: hoe een maximum aan resultaat te bereiken, met een minimum aan inspanningen.

Ook de vosse-mens, wordt dus gekenmerkt door deze intelligentie: het slimme verstand, dat alles kan begrijpen, duiden, en uitleggen; het sluwe ver-stand, dat aan alles een draai kan geven, een verkla-ring kan geven, een "uitleg " kan geven. Het manipu-latieve verstand vol streken, dat een loer kan draaien of een poets kan bakken. Als de vos zijn trukendoos bovenhaalt, is er steeds wel een ANDER dan hemzelf die daarvan de dupe wordt. En verstandig als hij is, merkt hij wel wanneer het tij keert, en maakt zich dan tijdig uit de voeten. Zijn snelheid van reageren en anticiperen, maakt hem grotendeels ongrijpbaar.

Maar : op een dag gaat hij tóch in de fout, en wordt hij dan bij zijn lurven gevat. En dan komt loontje om zijn boontje, en krijgt hij de "lopende rekening" dubbel en dik terug betaald. Moraal van het verhaal: wie zich slimmer acht dan de anderen, begaat fouten vanuit een hoogmoed. En hoogmoed, dat weet men ook sedert oudsher, komt kort vóór de val. Zelfs de doortrapste leugenaar, praat zich vroeg of laat in de problemen. Zelfs de grootste bolleboos, toont vroeg of laat zijn (welbepaalde) domheid.
De vosse-mens moet zich dus realiseren dat hij van al dat verstand, waarvan hij ten volle gebruik kan maken, geen mis- bruik mag maken. Want elk voordeel, bezit ook een nadeel : slimheid is, zoals in de fabels, heel zeker niet de beste manier om zich vrienden te maken.