Jeneverbes-Juniper
(Juniperis communis)

Van alle bomen zijn de Naaldbomen de meest saturnale: door hun "uitrusting" met naalden, zijn ze uitstekend geschikt om extreme weersomstandigheden te doorstaan. Ze zijn in staat om zowel koude als droogte te trotseren, door hun vermogen om slechts minimaal water en energie te verliezen. Ze houden alles bij zich, tot en met hun naalden zelf: ze slaan het bladverlies in de herfst over, zo typerend voor de loofbomen in de gematigde klimaatszones.
En van alle Naaldbomen, is de kampioen daarin de jeneverbes: hij is de saturnale kampioen. Hij komt voor op plaatsen, waar geen enkele andere boom of struik kan overleven: hoog in de ijle bergen voorbij de boomgrens, of in de droogte en dorheid van duinen of heide, of in de schraalheid en hitte van regel-rechte woestijngebieden. De Utah-juniper is de klassieke woestijn-boom: met zijn gekronkelde takken die vaak meer dood dan levend zijn, is hij het symbool voor "the struggle for life". Met zijn wortels kan hij tot 10 meter diep en 35 meter ver op zoek gaan naar vocht. Wanneer water echt schaars wordt, kan hij de sapstroom in de buitenste takken doen stoppen. En alhoewel de Utah-juniper 700 tot 1000 jaar oud kan worden, wordt hij zelden groter dan 10 meter.

Alles aan deze boom staat dan ook in het teken om vochtverlies door verdamping tegen te gaan: kleine, stekelige naalden, voor-zien van een dikke waslaag; kleine, onopvallende bloeikegels, die droge, donkerblauwe bessen geven. Ze zijn wel sterk aro-maties van smaak, waardoor hun gebruik berust om alkohol-dranken een bijzonder aroma te verlenen: in gin bijvoorbeeld, en bij de destillatie van jenever. Het is duidelijk dat de drank jenever zijn naam dankt aan de jeneverbes. In Vlaanderen wordt de aalbes, rode bes of zwarte bes soms ook wel eens fou-tief, jeneverbes genoemd.

Jeneverbes-tinctuur wordt medicinaal gebruikt bij vochtop-hoping en blaasproblemen, en bij reuma en jicht precies als gevolg van deze vochtblokkades. Jeneverbes bevat sterke waterafdrijvende eigenschappen, en spoort de nieren aan om overtollig water en afvalstoffen uit het lichaam te draineren: hij is dus urinedrijvend en zweetdrijvend. Door zijn survival-kracht bevat hij bovendien ook een geconcentreerde dosis vi-taliteit, dat het gestel en de stofwisselingen aanspoort: niet al-leen de nieren, maar ook de spijsvertering en de bloedsomloop.

Samengevat is de jeneverbes-energie een tonicum, speciaal voor hen, wiens levenskracht en vitaliteit zijn afgeremd door een stilzittende levenshouding, of zijn verkrampt door angst. Het resultaat voor het gestel is hetzelfde: de stofwisseling werkt te traag, met als gevolg koude, luie darmen en luie nieren met waterzucht, kulminerend in een verontreinigde bloedsomloop met verzuurd bloed, en aandoeningen aan de gewrichten(reuma) of aan de huid (eczema). Naar analogie korrespondeert de jeneverbes met het trage en kouwelijke type, dat vat-baar is voor infekties en van een ziekte traag herstelt.
De geconcentreerde stimulans van de jeneverbes is dermate sterk, dat hij afgeraden moet worden om te gebruiken ingeval van zwangerschap, of bij beschadigde of zwakke nieren. Ook bij nierontsteking moet de jeneverbes afgeraden worden: hij prik-kelt teveel de nieren , die aan rusten en herstel toe zijn.

Het probleem hierbij, is hoe de jeneverbes-energie toe te die-nen; er bestaan verschillende mogelijkheden: als thee van de gedroogde bessen; als tinktuur, als extrakt of als aromatiese olie. Gezien zijn "taaiheid" (en ook zeldzaamheid in het wild), zijn dit de enige methodes.

Over verdere bijzonderheden aan deze gedrongen boom valt er voorts niet zoveel te vertellen: zoals het een Steenbok-type betaamt, is hij een bescheiden en onopvallende verschijning. Er bestaan verschillende zuilvormige, en horizontaal-uitwaaieren-de kultivars van de jeneverbes die in parken en tuinen staan, maar meestal over het hoofd gezien worden. Ze zijn een beetje eentonig en "grijs". Ook de Steenbok-mens valt niet meteen op door flamboyante eigenschappen of door het lawaai dat hij zou maken. Hij leeft sober, werkt naarstig, en hult zich in stilte: geen gedoe, geen heisa, geen nodeloze drukte of problemen met hem.

Waar hij in de heide door zijn donkere verschijning opdoemt, wordt hij de wachter van de heide genoemd. Ook dat korres-pondeert wonderwel met de Steenbok-essentie: erover waken dat de dingen korrekt verlopen, dat iedereen zijn deel krijgt waar hij recht op heeft of dat hem echt toekomt. Eerlijkheid, integriteit en standvastigheid staan hoog in het jenever-vaandel ingeschreven. In een sjoemelende, vaak korruptie wereld, waar iedereen zomaar een beetje rotzooit, of zijn persoonlijk voor-deel probeert na te streven, lijken dit "naiëve" principes in de menselijke "struggle for survival". Maar de stille, sobere jene-verbes past beter bij dit jaareinde dan de met bollen en lichten opgetutte "denne"boom. Het hangt ervan af waarnaar zijn voorkeur uitgaat: naar schransen, zuipen en feesten; of naar meditatie, rust en bezinning?
Nochtans vertegenwoordigt de jenever deze eigenschappen die men in de nabije toekomst broodnodig zal hebben: de overhe-den prediken een konsuminderen, een spaarzaamheid, een zuinig omspringen met de middelen en de energie, het recycle-ren. En de jenever, die dat niet alleen kent, maar dit ook volko-men eigen is, antwoord daarop: geen woorden, maar daden!